Thế nào là hiện tượng vật lý, hiện tượng hóa học? Làm sao để phân biệt được hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học? Trong bài viết này, mình sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn. Đồng thời, mình sẽ đưa ra các ví dụ và bài tập về hai hiện tượng trên.
1. Hiện tượng vật lý
1.1. Hiện tượng vật lý là gì?
Hiện tượng vật lý là hiện tượng, sự kiện hay quá trình thay đổi về trạng thái, hình dạng mà không làm thay đổi bản chất của chất. Hiện tượng vật lý có thể quan sát, đo lường và nghiên cứu bằng phương pháp, công cụ của khoa học vật lý.
1.2. Ví dụ về hiện tượng vật lý
Ví dụ về các hiện tượng vật lý bao gồm:
Quá trình nước được đung sôi và bay hơi là một hiện tượng vật lý
- Hiện tượng nhiệt: sự nở co hoặc dãn của chất khi nhiệt độ môi trường xung quanh thay đổi
- Hiện tượng điện: sự dẫn điện trong các dây dẫn, sự tạo ra điện từ trong mạch điện, và hiện tượng phát sáng khi có dòng điện chạy qua của một số vật chất.
- Hiện tượng cơ học: chuyển động của các vật thể dưới tác động của lực và quy luật vận động theo học thuyết Newton.
- Hiện tượng quang học: sự khúc xạ của ánh sáng khi nó chạm vào bề mặt khác, hoặc hiện tượng nhiễu loạn ánh sáng qua một khe hở.
- Hiện tượng điện tử: sự dẫn điện của dòng điện trong dây dẫn và các hiện tượng điện tử trong nguyên tử và phân tử.
- Hiện tượng hạt nhân: phản ứng hạt nhân, phân rã hạt nhân, và sự tồn tại của các hạt cơ bản như proton, neutron, và electron.
Các hiện tượng vật lý được nghiên cứu để hiểu và mô tả cách thế giới hoạt động theo cách mà chúng ta có thể dự đoán và điều khiển.
2. Hiện tượng hóa học
2.1. Hiện tượng hóa học là gì?
Hiện tượng hóa học là sự thay đổi về cấu trúc và tổ chức của chất trong quá trình phản ứng hóa học. Trong các phản ứng hóa học, các chất ban đầu (gọi là chất phản ứng) tương tác với nhau để tạo ra các chất mới (gọi là sản phẩm) thông qua việc cắt mạch hoặc hình thành liên kết hóa học giữa các nguyên tử hoặc phân tử.
Các đặc điểm quan trọng của hiện tượng hóa học bao gồm:
Thay đổi về cấu trúc: Trong phản ứng hóa học, các chất phản ứng ban đầu thay đổi cấu trúc và tổ chức của chúng để tạo ra các chất mới với cấu trúc khác biệt.
- Sự mất đi và hình thành liên kết hóa học: Trong quá trình phản ứng, liên kết hóa học giữa các nguyên tử hoặc phân tử bị cắt mạch hoặc hình thành để tạo ra các sản phẩm mới.
- Sự bảo toàn khối lượng: Nguyên tắc bảo toàn khối lượng, theo đó tổng khối lượng của các chất phản ứng bằng tổng khối lượng của các sản phẩm, luôn được tuân thủ trong các phản ứng hóa học. Điều này có nghĩa rằng không có chất nào bị tạo ra hoặc tiêu diệt trong quá trình phản ứng.
Sự thay đổi tính chất: Các sản phẩm của một phản ứng hóa học thường có tính chất khác biệt so với các chất phản ứng ban đầu. Các tính chất này có thể bao gồm màu sắc, mùi vị, nhiệt độ đun/nhiệt độ nóng chảy, khả năng dẫn điện, khả năng tan trong nước, vv.
2.2. Ví dụ về hiện tượng hóa học
Dưới đây là một số ví dụ về các phản ứng hóa học khác nhau mà bạn có thể gặp trong cuộc sống hàng ngày:
Sự cháy là hiện tượng hóa học xảy ra trong đời sống
- Phản ứng cháy: Khi bạn đốt một cây nến, sự kết hợp của nến với khí oxi trong không khí tạo ra nhiệt độ cao và sáng sủa.
- Phản ứng tổng hợp: Trong việc làm bánh, khi bạn kết hợp bột mỳ, đường, trứng và dầu để tạo ra bánh mỳ.
- Phản ứng axit-baz: Khi bạn trộn axit (ví dụ: axit citric trong chanh) với bazơ (ví dụ: bicarbonate natri trong bột nở), nó tạo ra khí CO2 và làm bánh mỳ nở lên.
- Phản ứng oxi-hoá: Khi quả táo cắt ra và tiếp xúc với không khí, nó bắt đầu nâu do sự oxi hóa của enzym trong quả táo.
- Phản ứng quang hóa: Trong quá trình chụp ảnh, ánh sáng chiếu vào cảm biến của máy ảnh, tạo ra ảnh bằng cách ghi lại phản xạ và hấp thụ ánh sáng trên bề mặt vật thể.
- Phản ứng hydrolysis: Khi bạn đun nước dưa chua vào bột giấy, nó phân giải thành các thành phần như axit acetic và glucozơ thông qua phản ứng hydrolysis.
3. Phân biệt hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học
Để phân biệt hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học, chúng ta cần xem xét các yếu tố sau đây:
- Hiện tượng Vật lý không làm thay đổi thành phần và cấu trúc của chất, không tạo ra chất mới.
- Hiện tượng Hóa học làm thay đổi tính chất của chất bằng cách tạo ra sản phẩm mới từ các chất ban đầu.
Ví dụ:
Khi bạn đun nước (hiện tượng vật lý), nước chuyển từ trạng thái lỏng sang hơi, nhưng nước vẫn là H2O và không có sự thay đổi cấu trúc hóa học của nước.
Khi bạn đốt giấy (hiện tượng hóa học), giấy biến thành tro và khí carbon dioxide, có sự thay đổi về tính chất chất và sự tạo ra các sản phẩm mới.
Tóm lại, sự phân biệt chính giữa hiện tượng vật lý và hiện tượng hóa học nằm ở việc xem xét sự thay đổi trong tính chất chất và sự tạo ra sản phẩm mới trong phản ứng.
4. Lời kết
Bạn vừa nhận biết hiện tượng vật lý là gì, hiện tượng hóa học là gì rồi đúng không nào. Bạn cần thêm nhiều ví dụ về các hiện tượng vật lý trong tự nhiên và đời sống thì hãy bấm vào liên kết trên đây. Chúc các bạn đạt được thành tích cao trong môn hóa học và vật lý.
