Thức ăn được biến đổi vật lý chủ yếu ở khoang miệng và dạ dày. Còn ở ruột non xảy ra biến đổi hóa học là chủ yếu. Sự biến đổi vật lý, hóa học của thức ăn từ khoang miệng tới dạ dày và ruột non sẽ được trình bày cụ thể dưới đây.
1. Sự biến đổi thức ăn ở khoang miệng
Sự biến đổi thức ăn ở khoang miệng liên quan đến quá trình tiêu hóa bắt đầu ngay từ khi thức ăn còn ở trong miệng. Quá trình này có một số giai đoạn và bắt đầu khi thức ăn bị nghiền và tiếp tục khi tiếp xúc với các chất hóa học trong miệng.
1.1. Biến đổi vật lý
- Cắn và nghiền: Khi bạn cắn và nghiền thức ăn bằng răng, quá trình vật lý đầu tiên xảy ra. Răng giúp phân tách thức ăn thành các mảnh nhỏ hơn để dễ dàng nuốt và tiếp tục xử lý.
- Tiết nước bọt: Trong khoang miệng, tuyến nước bọt tiết ra nước bọt, một chất có nhiều tác dụng. Nước bọt giúp làm ẩm thức ăn, giúp thức ăn dễ dàng trôi qua họng và dạ dày.
- Trộn: Lưỡi và môi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc di chuyển thức ăn trong khoang miệng để đảm bảo thức ăn được tiếp xúc đều với nước bọt và enzyme.
- Nuốt: Sau khi thức ăn đã được tiền xử lý trong miệng, nó sẽ được nuốt và di chuyển xuống dạ dày qua cơ họng.
1.2. Biến đổi hóa học
- Enzyme amylase có trong nước bọt làm phân giải tinh bột thành đường mắt. Đây là một phản ứng hóa học quan trọng trong tiêu hóa thức ăn.
2. Sự biến đổi thức ăn ở dạ dày
Sự biến đổi hóa học ở dạ dày là một phần quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn sau khi thức ăn đã rời khỏi khoang miệng. Dạ dày là một cơ quan tiêu hóa nằm giữa khoang miệng và ruột non, và nó chơi một vai trò quan trọng trong việc phân giải và xử lý thức ăn. Dưới đây là cách sự biến đổi hóa học xảy ra ở dạ dày:
2.1. Biến đổi vật lý
- Nghiền thức ăn giúp giảm kích thước của mảnh thức ăn, tạo điều kiện cho quá trình phân giải hóa học tiếp theo và làm cho thức ăn dễ dàng di chuyển qua dạ dày.
- Dạ dày trộn chất dạ dày và thức ăn một cách đều để đảm bảo thức ăn tiếp tục tiếp xúc với các enzyme và axit trong dạ dày.
- Dạ dày hoạt động như một bơm cơ lý để đẩy thức ăn ra khỏi dạ dày và vào ruột non.
2.2. Biến đổi hóa học
- Hoạt động enzym pepsin: Enzym pepsin là một trong những enzyme quan trọng trong dạ dày. Dưới tác động của axit dạ dày, pepsin được kích thích và bắt đầu phân giải protein trong thức ăn thành các đoạn peptide.
- Sự điều chỉnh giảm nồng độ acid dạ dày: Nếu quá nồng độ axit dạ dày cao đối với thức ăn đã phân giải, dạ dày có thể điều chỉnh quá trình này bằng cách tiết ra nước và muối trong chất dạ dày để làm giảm độ acid.
3. Sự biến đổi thức ăn ở ruột non
Ở ruột non, thức ăn được biến đổi hóa học mạnh mẽ để tạo thành những phân tử nhỏ như đường, axit amin chuỗi ngắn, lipid,… Bên cạnh đó, biến đổi vật lý cũng diễn ra song song.
3.1. Biến đổi vật lý
- Ruột non hấp thụ chất dinh dương thông qua màng niêm mạc có cấu trúc giống như lông vũ và chứa hàng triệu lông mao.
- Ruột non có khả năng tự động co bóp và giãn ra, tạo ra sự di chuyển của thức ăn qua ruột. Quá trình này được điều khiển bởi các dải cơ trơn trong thành ruột
3.2. Biến đổi hóa học
- Ruột non là nơi các chất từ thức ăn được tiếp tục phân giải và hấp thụ để cung cấp năng lượng, dưỡng chất cho cơ thể. Dưới đây là cách sự biến đổi hóa học xảy ra ở ruột non:
- Tiếp tục phân giải protein và peptide thông qua hoạt động của các enzyme tiêu hóa như enzyme peptidase.
- Phân giải tinh bột thành đường: Tinh bột trong thức ăn (nếu còn lại) và các cacbonhydrat khác được phân giải thành đường thông qua sự hoạt động của enzyme amylase và các enzyme khác ở ruột non. Đường sau đó được hấp thụ vào máu thông qua các tế bào biểu bì ruột non.
- Hấp thụ dưỡng chất: Tại màng niêm mạc ruột non, có các biểu bì có cấu trúc giống như lông vũ và dải của cơ tạo ra bề mặt lớn để tăng cường quá trình hấp thụ dưỡng chất. Nước, dưỡng chất, vitamin và khoáng chất được hấp thụ vào máu thông qua các tế bào biểu bì này.
- Sự tạo ra muối mật và enzyme tiêu hóa: Ruột non cũng tạo ra muối mật và enzyme tiêu hóa như lipase để giúp phân giải, tiêu hóa chất béo và dầu.
- Phản ứng acid bazơ cân bằng: Sự cân bằng acid-bazơ trong ruột non giúp duy trì môi trường lý tưởng cho hoạt động của các enzyme tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.
4. Lời kết
Các bạn vừa tìm hiểu chi tiết hoạt động của khoang miệng, dạ dày và ruột non tác động lên thức ăn. Trong đó, sự biến đổi vật lý và hóa học diễn ra song song, hỗ trợ lẫn nhau. Còn nhiều điều hay từ môn hóa học và vật lý mà bạn chưa biết nữa đấy! Vậy nên hãy ghé thăm website Học Online miễn phí khi rãnh rỗi nhé!
